แผลร้อนใน (Canker sore) เป็นแผลเล็ก ๆ ในช่องปากที่สร้างความเจ็บปวดและรบกวนการกิน พูด หรือแปรงฟัน แม้ไม่ใช่โรคร้ายแรงแต่ส่งผลต่อคุณภาพชีวิตไม่น้อย โดยแผลร้อนในสามารถหายได้เองภายใน 1-2 สัปดาห์ แต่หากมีขนาดใหญ่หรือเกิดบ่อย อาจต้องสังเกตถึงโรคแฝงอื่น ๆ บทความนี้สรุปสาเหตุ วิธีดูแล และแนวทางรักษาแผลร้อนในอย่างถูกต้องตามหลักทางการแพทย์
สาเหตุของแผลร้อนใน
- ภูมิคุ้มกันอ่อนแอหรือร่างกายอ่อนเพลีย
เมื่อร่างกายพักผ่อนไม่เพียงพอหรือติดเชื้อไวรัสบางชนิด - การบาดเจ็บในช่องปาก
เช่น การกัดปากโดยไม่ตั้งใจ แปรงฟันแรง หรือใส่เหล็กดัดฟัน - ขาดวิตามิน
โดยเฉพาะวิตามิน B12, โฟเลต, ธาตุเหล็ก หรือสังกะสี - ความเครียดและฮอร์โมน
โดยเฉพาะในผู้หญิงช่วงมีประจำเดือนหรือเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน - อาหารกระตุ้น
อาหารรสจัด เปรี้ยวจัด หรือเผ็ดจัด เช่น สับปะรด มะม่วงดิบ
อาการของแผลร้อนใน
- แผลวงกลมเล็กสีขาวหรือเหลือง มีขอบแดง
- พบได้ที่กระพุ้งแก้ม ลิ้น เพดาน หรือเหงือก
- เจ็บหรือแสบเวลาเคี้ยวอาหารหรือดื่มน้ำ
- ไม่มีไข้หรือการติดเชื้อแพร่กระจาย (ต่างจากแผลเริม)
วิธีดูแลและรักษาแผลร้อนในให้หายเร็ว
- บ้วนปากด้วยน้ำเกลือหรือน้ำยาบ้วนปากสูตรอ่อน
ช่วยฆ่าเชื้อและลดการอักเสบ ควรบ้วนหลังอาหารและก่อนนอน - ใช้ยาทาเฉพาะที่
เช่น ยาทาแผลร้อนในกลุ่มสเตียรอยด์หรือยาชาเฉพาะที่ ช่วยลดการอักเสบและบรรเทาอาการปวด - งดอาหารรสจัดและเครื่องดื่มที่ระคายเคือง
หลีกเลี่ยงของร้อนจัด เปรี้ยวจัด หรือเผ็ดจัด รวมถึงกาแฟและแอลกอฮอล์ - เสริมวิตามิน
โดยเฉพาะวิตามินบีรวม และวิตามินซี ช่วยฟื้นฟูเนื้อเยื่อในช่องปาก - พักผ่อนให้เพียงพอ ลดความเครียด
ร่างกายจะซ่อมแซมแผลได้ดีขึ้นเมื่อไม่อ่อนเพลีย
ควรไปพบแพทย์เมื่อใด
- แผลใหญ่ผิดปกติหรือหลายจุด
- แผลไม่หายภายใน 2 สัปดาห์
- มีไข้สูงหรืออาการคล้ายติดเชื้ออื่น ๆ ร่วมด้วย
- มีอาการเจ็บมากจนกินหรือดื่มไม่ได้
สรุป
แผลร้อนใน มักเกิดจากพฤติกรรมในชีวิตประจำวันหรือภาวะร่างกายอ่อนแอ การดูแลตนเองอย่างเหมาะสม เช่น การบ้วนปาก ใช้ยาทา และเลี่ยงอาหารกระตุ้น จะช่วยให้แผลหายเร็วขึ้น หากแผลเป็นซ้ำบ่อย หรือมีขนาดผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อตรวจหาสาเหตุเพิ่มเติม เช่น การขาดวิตามินเรื้อรัง หรือโรคเกี่ยวกับภูมิคุ้มกัน
