มะเร็งช่องปาก เป็นหนึ่งใน 10 โรคมะเร็งที่มีอัตราการเสียชีวิตสูง แม้จะไม่คุ้นหูเท่ามะเร็งประเภทอื่น เช่น มะเร็งเต้านม หรือมะเร็งปอด แต่โรคนี้สามารถเกิดขึ้นได้และมีปัจจัยเสี่ยงที่หลายคนอาจไม่เคยทราบ การทำความเข้าใจเกี่ยวกับสาเหตุและอาการเบื้องต้นจึงสำคัญอย่างยิ่ง
มะเร็งช่องปากคืออะไร?
มะเร็งช่องปาก เป็นส่วนหนึ่งของกลุ่มโรคมะเร็งในศีรษะและลำคอ โดยส่วนใหญ่เป็นชนิด Squamous Cell Carcinoma (SCC) ซึ่งเกิดขึ้นในเยื่อบุช่องปาก ส่วนชนิดอื่น เช่น Adenocarcinoma (มะเร็งต่อมน้ำเหลือง) พบได้น้อยกว่า
มะเร็งชนิดนี้พบบ่อยในเพศชายมากกว่าเพศหญิง โดยเฉพาะผู้ที่อายุมากกว่า 40 ปี
สาเหตุของมะเร็งช่องปาก
แม้ว่าจะไม่สามารถระบุสาเหตุที่แน่ชัดได้ แต่มีปัจจัยเสี่ยงที่เพิ่มโอกาสการเกิดโรค ดังนี้:
- พฤติกรรมเสี่ยง:
- การสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์
- การเคี้ยวหมากพลู ซึ่งมักมีสารก่อมะเร็งเจือปน
- การระคายเคืองในช่องปาก:
- แผลเรื้อรังจากฟันแหลมคม ฟันบิ่น หรือฟันปลอมที่ไม่พอดี
- การติดเชื้อไวรัส HPV:
- ไวรัสที่เป็นสาเหตุของมะเร็งปากมดลูกสามารถติดต่อผ่านการใช้ปากในการมีเพศสัมพันธ์
- ประวัติการเป็นมะเร็งศีรษะและลำคอมาก่อน
อาการเบื้องต้นของมะเร็งช่องปาก
- ฝ้าสีขาวหรือแดงในช่องปาก: พบในบริเวณเยื่อบุช่องปาก กระพุ้งแก้ม หรือบนลิ้น
- แผลเรื้อรังที่ไม่หาย: แผลในช่องปากที่ใช้เวลา 2-3 สัปดาห์แล้วยังไม่ดีขึ้น หรือมีเลือดออกผิดปกติ
- ตุ่มหรือก้อนเนื้อในช่องปาก: ก้อนที่ขยายใหญ่ขึ้นแต่ไม่เจ็บ
- ปัญหาฟันและเหงือก: ฟันโยกหลุดง่าย หรือไม่สามารถสวมฟันปลอมได้
- กลืนและเคี้ยวยาก: รู้สึกเจ็บหรือยากลำบากเมื่อกลืนอาหาร
- ก้อนที่ลำคอ: ต่อมน้ำเหลืองโตจากมะเร็งลุกลาม แต่ไม่มีอาการเจ็บปวด
แผลร้อนใน vs มะเร็งช่องปาก: แยกความแตกต่าง
- แผลร้อนใน: หายได้เองในไม่กี่วันหรือไม่เกิน 1 สัปดาห์ โดยค่อยๆ ดีขึ้นเมื่อใช้ยา
- แผลมะเร็งช่องปาก: เป็นแผลที่สดและเรื้อรัง ไม่มีแนวโน้มจะหาย แม้ผ่านไป 2-3 สัปดาห์
การป้องกันและคำแนะนำ
- ลดปัจจัยเสี่ยง
- งดสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์
- หลีกเลี่ยงการเคี้ยวหมากพลู
- รักษาสุขอนามัยในช่องปาก
- แปรงฟันและตรวจฟันอย่างสม่ำเสมอ
- แก้ไขฟันแหลมคมหรือฟันปลอมที่ไม่พอดี
- สังเกตอาการผิดปกติ
- หากพบแผลเรื้อรังในช่องปากหรือมีอาการอื่นที่กล่าวมา ควรรีบพบแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัย
การตรวจและรักษามะเร็งช่องปากในระยะแรกเริ่มมีโอกาสรักษาหายสูง หากสังเกตอาการผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์ทันทีเพื่อลดความเสี่ยงและรักษาได้ตรงจุด
