ต่อมไทรอยด์ เป็นต่อมไร้ท่อที่ใหญ่ที่สุดในร่างกาย มีบทบาทสำคัญในการผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ ซึ่งควบคุมกระบวนการเผาผลาญ การเจริญเติบโต และการทำงานของอวัยวะต่างๆ หากต่อมไทรอยด์ทำงานผิดปกติ เช่น ภาวะไทรอยด์เป็นพิษ จะส่งผลกระทบต่อสุขภาพโดยรวม
ไทรอยด์เป็นพิษ คืออะไร?
ไทรอยด์เป็นพิษ (Hyperthyroidism) คือภาวะที่ต่อมไทรอยด์ผลิตฮอร์โมนไทรอยด์มากเกินไป ทำให้ระบบเผาผลาญทำงานเร็วขึ้น ส่งผลให้เกิดอาการต่างๆ เช่น น้ำหนักลด หัวใจเต้นเร็ว เหงื่อออกมาก และหงุดหงิดง่าย
ประเภทของโรคไทรอยด์
- ไฮเปอร์ไทรอยด์ (Hyperthyroidism): ต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไป ระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือดสูง อาการที่พบได้ เช่น น้ำหนักลด ขี้ร้อน เหงื่อออกมาก เหนื่อยง่าย ใจสั่น
- ไฮโปไทรอยด์ (Hypothyroidism): ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยเกินไป ระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในเลือดต่ำ อาการที่พบได้ เช่น น้ำหนักเพิ่ม ขี้หนาว อ่อนเพลีย ท้องผูก
การตรวจต่อมไทรอยด์ด้วยตนเอง
- ส่องกระจกและสังเกตความผิดปกติบริเวณลำคอ
- ใช้นิ้วคลำบริเวณลำคอเพื่อหาก้อนหรือความผิดปกติ
- หากพบก้อนหรือความผิดปกติ ควรปรึกษาแพทย์
การวินิจฉัยโรคไทรอยด์
- การตรวจร่างกาย: ตรวจสอบอาการ เช่น ใจสั่น ตาโปน ต่อมไทรอยด์โต มือสั่น
- การตรวจเลือด: ตรวจระดับฮอร์โมนไทรอยด์ (T3, T4, TSH)
- การตรวจภาพทางการแพทย์:
- การตรวจระดับการทำงานของต่อมไทรอยด์โดยการวัดค่าดูดซึมสารกัมมันตรังสีไอโอดีน (Radioactive iodine uptake test)
- การถ่ายภาพการจับสารกัมมันตรังสีในส่วนต่าง ๆ ของต่อมไทรอยด์ (Thyroid scan)
- การอัลตราซาวด์ต่อมไทรอยด์ (Thyroid ultrasound)
การรักษาไทรอยด์เป็นพิษ
- ยาต้านไทรอยด์: ยับยั้งการผลิตฮอร์โมนไทรอยด์
- ไอโอดีนกัมมันตรังสี: ทำลายเซลล์ต่อมไทรอยด์
- การผ่าตัดต่อมไทรอยด์: ผ่าตัดต่อมไทรอยด์บางส่วนหรือทั้งหมดออก
- ยากลุ่ม Beta blockers: บรรเทาอาการ เช่น ใจสั่น มือสั่น
- ฮอร์โมน Glucocorticoids: ลดอาการปวดจากไทรอยด์อักเสบ
ปัจจัยเสี่ยงไทรอยด์
- อายุ (ผู้สูงอายุ)
- เพศ (เพศหญิง)
- โรคประจำตัว (โรคแพ้ภูมิตัวเอง)
- ประวัติครอบครัว
- การคลอดบุตร
การป้องกันไทรอยด์
- ไทรอยด์เป็นพิษส่วนใหญ่ไม่สามารถป้องกันได้
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาฮอร์โมนไทรอยด์เกินขนาด
ภาวะแทรกซ้อนที่ควรระวัง
- ภาวะต่อมไทรอยด์ทํางานมากเกินไป (Hyperthyroidism)
- ภาวะระดับฮอร์โมนไทรอยด์ในร่างกายสูง (Thyrotoxicosis)
- ภาวะต่อมไทรอยด์เป็นพิษวิกฤติ (Thyroid storm หรือ thyroid crisis): เป็นภาวะฉุกเฉินทางการแพทย์ที่ต้องได้รับการรักษาทันที อาการได้แก่ หัวใจเต้นเร็ว มีไข้สูง ความดันโลหิตสูง สับสน และหมดสติ
คำแนะนำเพิ่มเติม
- หากมีอาการผิดปกติเกี่ยวกับ ต่อมไทรอยด์ ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการวินิจฉัยและการรักษาที่เหมาะสม
- การดูแลสุขภาพโดยรวม เช่น การรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ การออกกำลังกาย และการจัดการความเครียด สามารถช่วยส่งเสริมสุขภาพต่อมไทรอยด์ได้
