วันอาสาฬหบูชา เป็นวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา ตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 (หากปีใดมีอธิกมาส คือมีเดือน 8 สองหน วันอาสาฬหบูชาจะตรงกับวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 8 หลัง) ถือเป็นวันที่มีเหตุการณ์สำคัญเกิดขึ้น 3 ประการ อันเป็นที่มาของคำว่า “พระรัตนตรัยครบองค์สาม” คือ พระพุทธ พระธรรม และพระสงฆ์
ความสำคัญของวันอาสาฬหบูชา
วันอาสาฬหบูชามีความสำคัญอย่างยิ่งต่อพุทธศาสนิกชนทั่วโลก เนื่องจากเป็นวันที่:
- พระพุทธเจ้าทรงแสดงปฐมเทศนา: เป็นการเทศนาครั้งแรกของพระพุทธเจ้า หลังจากตรัสรู้สัมมาสัมโพธิญาณ ทรงแสดง “ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร” แก่ปัญจวัคคีย์ (ภิกษุ 5 รูป) ณ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน เมืองพาราณสี
- เกิดพระสงฆ์องค์แรกในพระพุทธศาสนา: หลังจากพระอัญญาโกณฑัญญะได้ฟังธัมมจักกัปปวัตตนสูตร เกิดดวงตาเห็นธรรมและได้ขอบรรพชาอุปสมบทเป็นพระภิกษุรูปแรกในพระพุทธศาสนา จึงถือเป็นวันแรกที่มี “พระสงฆ์” เกิดขึ้น
- พระรัตนตรัยครบองค์สาม: ด้วยการที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงพระธรรมและมีพระสงฆ์องค์แรกเกิดขึ้นในวันนี้ จึงทำให้ พระรัตนตรัย อันประกอบด้วย พระพุทธ (พระพุทธเจ้าผู้ตรัสรู้) พระธรรม (คำสั่งสอนที่พระพุทธเจ้าทรงค้นพบและนำมาแสดง) และ พระสงฆ์ (ผู้ปฏิบัติตามคำสั่งสอนและเผยแผ่พระธรรม) ครบถ้วนบริบูรณ์เป็นครั้งแรก
เหตุการณ์สำคัญในธัมมจักกัปปวัตตนสูตร
ธัมมจักกัปปวัตตนสูตรเป็นพระธรรมเทศนาที่ว่าด้วย อริยสัจ 4 (ความจริงอันประเสริฐ 4 ประการ) และ มัชฌิมาปฏิปทา (ทางสายกลาง) ซึ่งเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา:
- อริยสัจ 4:
- ทุกข์: สภาพที่มีอยู่จริงของความไม่สบายกายไม่สบายใจ
- สมุทัย: เหตุแห่งทุกข์ (ตัณหา ความทะยานอยาก)
- นิโรธ: ความดับทุกข์ (นิพพาน)
- มรรค: ข้อปฏิบัติให้ถึงความดับทุกข์ (อริยมรรคมีองค์ 8)
- มัชฌิมาปฏิปทา: การไม่ยึดติดในที่สุด 2 อย่าง คือ กามสุขัลลิกานุโยค (การหมกมุ่นในความสุขทางกาม) และอัตตกิลมถานุโยค (การทรมานตนเอง) แต่ให้ดำเนินชีวิตตามทางสายกลาง เพื่อบรรลุความหลุดพ้น
กิจกรรมที่พุทธศาสนิกชนพึงปฏิบัติในวันอาสาฬหบูชา
ในวันอาสาฬหบูชา พุทธศาสนิกชนนิยมไปวัดเพื่อร่วมทำบุญและปฏิบัติธรรม เพื่อน้อมรำลึกถึงพระคุณของพระรัตนตรัย และสืบทอดพระพุทธศาสนาให้คงอยู่ต่อไป กิจกรรมที่นิยมปฏิบัติได้แก่:
- ทำบุญตักบาตร: ถวายภัตตาหารแด่พระสงฆ์
- ฟังพระธรรมเทศนา: เพื่อศึกษาและน้อมนำหลักธรรมคำสอนไปปฏิบัติ
- เวียนเทียน: เดินเวียนรอบพระอุโบสถ หรือพระบรมธาตุเจดีย์ 3 รอบ พร้อมดอกไม้ ธูปเทียน เพื่อระลึกถึงพระรัตนตรัย
- รักษาศีล: ตั้งใจรักษาศีล 5 หรือศีล 8
- บำเพ็ญภาวนา: เจริญสติและสมาธิ
- ทำความสะอาดวัด: ทำความสะอาดบริเวณวัดและศาสนสถาน
สรุป
วันอาสาฬหบูชาจึงเป็นวันแห่งการเริ่มต้นของพระพุทธศาสนาอย่างแท้จริง เป็นวันที่ พระพุทธ ทรงเริ่มประกาศ พระธรรม และมีการเกิดขึ้นของ พระสงฆ์ ทำให้ พระรัตนตรัย ครบองค์สามเป็นครั้งแรก การระลึกถึงวันนี้จึงเป็นสิ่งสำคัญที่ช่วยให้พุทธศาสนิกชนตระหนักถึงคุณค่าของพระธรรมคำสอนและมุ่งมั่นในการปฏิบัติดีปฏิบัติชอบสืบต่อไป
